foto: Leni Meerts

Winter… Het is op dit moment flink koud. In heel Europa vriest het dat het kraakt. De grond is hard bevroren ’s nachts en op sommige plaatsen komt het ook overdag vrijwel niet boven nul. Sommige paarden voelen zich helemaal in hun element bij dit soort temperaturen. Anderen krijgen veel last van hun hoeven en strompelen door de wei of paddock of bewegen bijna helemaal niet meer. Wat is er aan de hand?

Gevoelig op de bevroren bodem
Voor paarden die (nog) geen perfect gezonde hoeven hebben en sowieso niet lekker over harde ondergrond lopen, (bijvoorbeeld omdat ze recentelijk van de ijzers af zijn gekomen, dunne zolen hebben of een ander probleem hebben dat nog niet opgelost is) is de gevoeligheid makkelijk te verklaren. Als je ze geen zachtere ondergrond kunt bieden is het raadzaam om deze paarden te helpen door ze tijdelijk hoefschoenen aan te doen zodat ze voldoende in beweging blijven en kneuzingen worden voorkomen.

Acuut hoefbevangen (laminitis)?
Als het paard, behalve verklaarbare gevoeligheid, ook duidelijke symptomen van acute hoefbevangenheid vertoont, probeer dan te achterhalen of het probleem kan zijn veroorzaakt door (een verandering in) voeding. Meer of ander voer, een nieuwe partij hooi met een hoger suikergehalte of een inbraak in de voerschuur kunnen de oorzaak zijn.

Ook wintergras kan theoretisch een rol spelen. Heeft je paard toegang tot de wei, haal hem dan direct van het gras af. Op koude, zonnige dagen kan het suikergehalte in het gras zeker voor insuline resistente paarden gevaarlijk hoog worden. Geef het paard (tijdelijk) alleen hooi met een laag suikergehalte (< 10%), zout en magnesium. Bel dan je trimmer en je dierenarts.

Winterbevangenheid of wintervoetpijn
Een derde mogelijkheid waarom je paard zo’n last heeft van zijn hoeven tijdens de kou wordt winterbevangenheid genoemd. Er is geen sprake van laminitis omdat er geen ontsteking van de dermale lamellen plaatsvindt. Wintervoetpijn is een probleem met de doorbloeding van de benen van het paard. De bloedvaten in de hoeven vernauwen doordat er meer cortisol aangemaakt wordt.

Wintervoetpijn of winterbevangenheid komt het vaakst voor bij paarden die ppid hebben, insuline resistent zijn of schade hebben in hun hoeven door laminitis in het verleden.

Hou je winterbevangen paard warm
Hoewel onder normale omstandigheden ik niet snel dekens aan zou raden is deze situatie een uitzondering. Paarden die last hebben van wintervoetpijn hebben er baat bij warm gehouden te worden. Een goede wind- en waterdichte deken, met daaronder een fleece, transport beschermers met fleece voering en hoefschoenen kunnen een verschil maken. Als je een zachte ondergrond hebt (bijvoorbeeld een binnenbak) is het raadzaam het paard daar rustig te laten bewegen om de doorbloeding te stimuleren. Vermijd alle vormen van stress. Hou overdag de temperatuur van je paard goed in de gaten. Als de zon doorbreekt en het is windstil kan het paard onder zijn deken juist te warm worden.

Andere dingen die je kunt proberen om klachten te verminderen
De dierenarts kan je arginine voorschrijven. Dit aminozuur werkt bloedvat verwijdend maar kan niet gegeven worden bij acute hoefbevangenheid.
Kruiden: Gemberwortel, kaneel en jiaogulan. Raadpleeg een fytotherapeut voor de dosis.
Manuele lymfe drainage: werkt ontspannend, stimuleert de bloedsomloop en vermindert oedeemvorming.
Massage: Geef je paard een massage. Door zijn zere voeten zal zijn hele lijf de extra aandacht goed kunnen gebruiken. De ontspanning en doorbloeding hebben een positieve werking.

Bij wintervoetpijn zullen de klachten geleidelijk aan weer afnemen als de weersomstandigheden milder worden omdat dan de bloedsomloop in de hoeven weer op gang zal komen.

Meer informatie
In het boek ‘Hoefbevangenheid begrijpen, genezen, voorkomen‘ door Remco Sikkel staat meer informatie en worden ook tips gegeven voor het gebruik van kruiden. (Het hoofdstuk over winterbevangenheid staat hieronder.)
Ook het artikel Understanding Winter Laminitis van Dr. Eleanor Kellon is de moeite waard om te lezen.

Winterbevangen? (foto: Kade Smith)

door Remco Sikkel

Insulineresistente paarden kunnen in de winter last krijgen van pijnlijke hoeven, al dan niet als gevolg van PPID. Dit staat bekend als winterbevangenheid, al is er hier feitelijk geen sprake van hoefbevangenheid.

Plotseling sterk dalende temperaturen maken dat het lichaam meer cortisol aanmaakt. Dit heeft niet alleen een negatief effect op de insulineresistentie in zijn algemeenheid maar ook op de wijdte van de bloedvaten.

Daarnaast produceert het lichaam normaal gesproken meer schildklierhormonen in de strijd tegen de kou. Bij paarden met insulineresistentie is deze productie te laag. De bloedtoevoer naar de hoeven vermindert.

Dit bovenop het feit dat er vaak al sprake is van een verminderde doorbloeding als gevolg van schade aan de bloedvaten, microtromboses en oedeem.

Deze slechte doorbloeding veroorzaakt pijn. En die pijn wordt er niet beter op als het paard ook nog eens over een bevroren, hobbelige ondergrond loopt. Aangezien pijn en de bijbehorende stressreactie weer zorgen voor een verhoogde aanmaak van cortisol kunnen we hier spreken van een vicieuze cirkel.

Behandeling
De fytotherapeut kan gemberwortel voorschrijven om de cortisolafgifte te beperken. Daarbij zou het zowel stressverlagend, vaatverwijdend als pijnstillend werken. Ook kaneel en onsterfelijkheidskruid (jiaogulan) hebben een vaatverwijdend effect.

De dierenarts raadt het aminozuur arginine aan. Het middel heeft een positief effect op de wijdte van de bloedvaten. Voor paarden met acute hoefbevangenheid wordt arginine afgeraden.

Meer weten over winterhoefbevangenheid?
Meer informatie vind je in het boek
‘Hoefbevangenheid : begrijpen, genezen, voorkomen’,
door Remco Sikkel.
Bestel hier het boek

Rijk geïllustreerd.
Verkoopprijs: € 41,99