Ik beken het: Vroeger had ik geen idee over hoeven. Ik krabde ze uit, wist waar de straal zat en smeerde er wel eens hoefvet op. Ik had geen idee waar ik naar keek. Ik vroeg wel eens wat aan mijn smid, en die mompelde dan iets over voetas, en dat was het.

Eigenlijk best vreemd: Je hebt een hoefdier, een onevenhoevige, en dat wat het paard nou juist zo speciaal maakt, dáár weet je niet veel van af. Meer en meer paardenhouders verdiepen zich tegenwoordig in hoeven. Het is boeiend, leuk, nuttig, voor sommigen noodzaak of ware passie.

Wat zou je nou als paardeneigenaar minimaal van hoeven moeten weten? Een top tien:

1) Veel meer dan een ‘blok hout’.
Je weet dit natuurlijk wel maar toch ervaar je het niet zo; De hoef is méér dan een blok hout onderaan het paardenbeen. Het is een gevoelig, doorbloed en zelfs flexibel lichaamsdeel. De voet binnenin bevat onder andere een fijnmazig zenuwstelsel, een dicht netwerk van bloedvaten en verder nog twee (en een half) bot(ten), twee pezen, twee kraakbeenderen, ligamenten en een digitaal kussen.

2) Verschillende soorten hoorn.
De hoefcapsule (of hoornschoen) bestaat uit hoefwand, steunsels, zool, witte lijn en periopel (dat flapperige randje bovenaan de hoef). Het is handig om deze onderdelen te kunnen onderscheiden en te herkennen of de verschillende hoorntypen gezond zijn, in goede staat verkeren en zich op de juiste plek bevinden. Met name de steunsels zijn een onderdeel van de hoef waar paardeneigenaars weinig kijk op hebben.

3) Zo zien gezonde hoeven eruit.
Lange tenen, hoge hielen, asymmetrie en flare (het vervormen van de hoefwand) veroorzaken niet alleen problemen in de hoef, ook de rest van het paardenlichaam kan erdoor beïnvloed worden. Struikelen, schuivende zadels, rug- en nekpijn, peesproblemen en diverse vage klachten kunnen een relatie hebben tot de stand en balans van de hoeven. Tijdig en kundig (laten) onderhouden is essentieel.
Je hoeft geen professioneel hoefspecialist te zijn of zelf te kunnen bekappen om een hoef te kunnen beoordelen. Als je je één dag in het onderwerp verdiept door bijvoorbeeld de workshop “Inzicht in hoeven” te doen weet je exact waar je naar kijkt en waar je op moet letten.

Een gezonde hoef is compact en weerspiegelt de anatomie (foto Annelie Michels)

4) Die straal zit er niet voor niets!
De straal is belangrijk voor de hoef en het hoefmechanisme. Hij fungeert als schokdemper, helpt uitglijden te voorkomen, houdt de hielen uiteen en beschermt de diepe buigpees die onderop het hoefbeen is aangehecht. Rotstraal kan een ontsteking worden die veel dieper naar binnen gaat dan je aan het oppervlak kunt zien. Het is een veel voorkomend, pijnlijk probleem waar echt meer aandacht voor zou moeten zijn.

5) Brokkelen, barsten en scheuren.
Brokkelen, barsten of scheuren de hoeven? Invetten, weken, speciaal beslag, kunst- en vliegwerk met schroeven, metaaldraad en kunsthars… Niets van dat alles helpt. Wat dan wel? Een goede balans van de hoef. Goed en tijdig (laten) onderhouden dus!

Kwartierscheur. foto Natalija Alexandrova

6) IJzers: beter van niet.
Hoefijzers maken de hoef minder flexibel en zorgen ervoor dat het paard (kleine of grote) problemen en de ondergrond niet goed voelt. Het lijkt dan of je paard ‘nergens last van heeft’. Aan het hoefijzer kleeft echter een waslijst aan nadelen waar je paard op de lange duur veel last van kan krijgen. Heeft je paard extra bescherming nodig? Gebruik dan hoefschoenen terwijl je op zoek gaat naar een oplossing voor de problemen.

7) Scheve hoeven <—> scheve beweging.
Als je paard scheef beweegt, zal je dit terug zien in de vorm van de hoeven. Zolang je paard scheef, asymmetrisch of ongelijk op de hoeven staat, kun je niet verwachten dat hij in balans loopt. Het is een wisselwerking. Beweegt je paard scheef en heeft hij scheve hoeven, dan passen in jouw team een goede instructeur, een fysiotherapeut en een kundige hoefverzorger.

8) Voeding voor de hoeven.
De hoef is een barometer voor de gezondheid van je paard. Die gezondheid is grotendeels afhankelijk van de voeding en daarmee de het goede functioneren van de spijsvertering en stofwisseling. Suikerarm, celluloserijk ruwvoer en gebalanceerde mineralen zijn niet alleen nodig om gezonde hoeven te laten groeien, je hele paard vaart er wel bij.

9) Bewegen, bewegen, bewegen.
Hoeven zijn gemaakt om vele kilometers te maken en zo’n 20 uur per dag te bewegen. Stilstaan (op stal bijvoorbeeld) vermindert de werking van het hoefmechanisme en daarmee de doorbloeding van het onderbeen en de gezondheid van de hoef. Daarnaast maakt het je paard gevoeliger voor blessures. Zet je paard bij voorkeur dag en nacht buiten, in een kudde.

10) JIJ bent verantwoordelijk.
Natuurlijk vertrouwen we erop dat onze hoefspecialisten, stalhouders, fouragehandels, veeartsen en andere experts het beste met ons paard voor hebben. Expertise en services kunnen we uitbesteden, maar verantwoordelijkheid niet.
Jij bent degene die moet zorgen dat je paard leeft op een plek (en ondergrond!) die geschikt is voor een hoefdier en dat hij de juiste voeding en voldoende beweging krijgt. Jij bent ook eindverantwoordelijke voor de hoefgezondheid. Of je het onderhoud nu uitbesteedt of zelf doet: jij bent degene die ervoor moet waken dat het goed en op tijd gebeurt en dat het paard gezonde hoeven houdt, een heel leven lang.