Zoals je kon lezen in het artikel over voeding en spijsvertering is ruwvoer het meest geschikte voedsel voor paarden. Een dieet dat voor 90-100% bestaat uit hooi (of voordroog) en gras, verlaagt de kans op diverse gezondheids- en gedragsproblemen. Het probleem is dat elk ruwvoer een andere samenstelling heeft en dat je niet weet wat er in zit en wat niet. Doordat hoeven continu doorgroeien kun je onder andere aan de kwaliteit van het hoorn van de hoeven zien of het dieet van je paard in orde is of voor verbetering vatbaar.
Een ruwvoer analyse is de enige manier om te weten wat je paard binnenkrijgt en wat je zou kunnen toevoegen om problemen te voorkomen en op te lossen.
Hooi… Daar zit wat in, maar wat? En wat niet?
Het dieet van het natuurlijke paard
In de natuur zwerven paarden door grote gebieden. Ze eten allerlei soorten ruwvoer: grassen, planten, takjes, en kruiden. Ze drinken uit verschillende bronnen en beken en gaan voor bepaalde mineralen en zouten naar speciale likplaatsen. Sommige kuddes grazen ’s winters in andere gebieden dan ’s zomers. Op die manier is de kans klein dat ze iets te kort komen.
Het ruwvoer van onze paarden
Onze paarden blijven meestal een groot deel van hun leven op hetzelfde gebied dat heel klein is vergeleken met de leefomgeving van wilde paarden. Als er in de bodem van onze weilanden en daardoor in het gras, bepaalde stoffen tekort komen of juist te veel, of in de verkeerde verhouding, kan dit de gezondheid van het paard nadelig beïnvloeden.
Het land waarop hooi geteeld wordt kan van nature (door de geologie) laag zijn in bepaalde mineralen. De grond kan uitgeput zijn door de landbouw of veranderd zijn door tientallen jaren van bemesting. Verder zal de samenstelling van hooi en gras worden beïnvloed door het type gras, de tijd van het jaar, het weer en zelfs de tijd van de dag waarop hooi geoogst is.
Het probleem met ruwvoer is dat je niet weet wat er in zit. Hooi komt helaas niet in een handige verpakking waarop de samenstelling afgedrukt staat. Door te kijken, te voelen en te ruiken kun je maar zeer beperkt de kwaliteit van hooi bepalen. De samenstelling van het hooi laat zich onmogelijk raden!
Om te weten of het hooi dat je voert geschikt is voor je paard zul je moeten uitzoeken wat er in zit door een ruwvoeranalyse te laten doen. Daarna kun je (laten) uitrekenen wat erbij moet om het dieet te optimaliseren.
Waarom weten wat in je hooi zit?
Energie waarde (EWpa): Om te kunnen bepalen hoeveel hooi een paard per dag moet hebben op basis van zijn activiteit en lichaamsgewicht.
Eiwit (VREp): Paarden hebben voldoende eiwitten nodig en de juiste aminozuren.
Suikers: Teveel suiker is niet goed voor paarden, zeker paarden met insuline resistentie en hoefbevangenheid moeten ruwvoer krijgen met zo weinig mogelijk suiker.
Calcium/fosfor/magnesium: Deze macro mineralen moeten in evenwicht zijn. De juiste dosering magnesium is extra belangrijk voor paarden met insuline resistentie.
Ijzer/koper/zink/mangaan: Deze micro mineralen moeten in evenwicht zijn.
Andere mineralen: Ook ander belangrijke stoffen zoals jodium, natrium en selenium worden getest in een ruwvoeranalyse.
Ijzer, koper, zink en mangaan
Het gemiddelde nederlandse ruwvoer heeft een hoog ijzer en/of mangaan gehalte. Ook het drinkwater kan hoog in ijzer zijn. Doordat ijzer, koper, zink en mangaan in een 4:1:3:3 evenwicht met elkaar moeten zijn zal er bij hoog mangaan en ijzer relatief een tekort ontstaan aan koper en zink. Tekort aan zink en koper kan diverse klachten geven zoals verminderde weerstand, hoefproblemen, rotstraal en huidproblemen.
Een overschot aan ijzer wordt opgeslagen in de lever en milt van het paard. Op een dieet dat veel ijzer bevat zullen die organen langzaam maar zeker verzadigd raken en het paard z’n gezondheid achteruit gaan. Vorig jaar werd er Duits kruidenhooi gevonden dat zo hoog in ijzer was dat het giftig was voor paarden.
Een overschot aan mangaan wordt uitgescheiden via de urine maar verstoort ook de koper en zink balans. Een recent onderzoek toont een potentiele link tussen het overschot aan ijzer/mangaan en insuline resistentie.
Genoeg redenen om te willen weten wat er in je ruwvoer zit!
Aan de slag: een monster nemen
Een ruwvoeranalyse kun je laten doen bij BLGG Agroxpertus in Wageningen. Neem contact met ze op en ze sturen je dan een doos met een zakje.
Ruwvoer analyse: Weet wat je paard eet!
Om een zo representatief mogelijk testresultaat te krijgen zal je een monster moeten nemen uit zoveel mogelijk verschillende balen. Neem een plukje uit het binnenste van diverse balen, goed mixen, testzakje vullen en opsturen.
Als je zelf hooi maakt loop dan vlak voor dat de baalmachine komt in een grote X van de ene hoek van het veld naar de overkant. Raap om de zoveel meter een klein plukje op. Goed mengen en dan je monsterzakje vullen.
Als je kuil of voordroog laat testen zul je het dezelfde dag moeten opsturen om nog vers genoeg te zijn om te testen. Met hooi maakt het niet veel uit, maar bewaar het wel in en luchtdichte zak zodat het niet te veel uitdroogt.
De testresultaten
De testresultaten van het EquiFeed Excellent pakket worden per e-mail toegestuurd en geeft de samenstelling van je ruwvoer weer in een overzichtelijk document.
Het bovenste deel van de analyse geeft je onder andere inzicht in de energiewaarde (EWpa), het eiwitgehalte (VREp) en suikerpercentage van het ruwvoer.
Het onderste gedeelte van de pagina geeft je de waarden van de macro- en micromineralen.
Als bepaalde waarden laag zijn worden ze aangemerkt met een blauw blokje, hoge waarden met een rood blokje. Een voorbeeld vind je hier.
Hoe nu verder?
Met de testresultaten kun je nu verschillende dingen doen:
- Zelf gaan rekenen
- Een voedingsadviseur inschakelen
- Zelf een supplement samenstellen
- Een standaard balancer aanschaffen
- Een supplement laten samenstellen
Zelf een supplement bereken
Om zelf op basis van een ruwvoeranalyse te berekenen wat je moet toevoegen aan het dagelijkse ruwvoer van je paard is mogelijk maar niet eenvoudig. Je kunt hiervoor de online NRC plus cursus doen van dr. Kellon (in het engels). In deze cursus staat het boek Nutrient Requirements of Horses centraal. In dit dikke boek, bedoeld voor voedingsdeskundigen en veeartsen, staan de wetenschappelijk vastgestelde optimale waarden van de voeding van paarden zoals vastgesteld door de National Research Council.
Een voedingsadviseur inschakelen
Voor de meeste paardeneigenaars gaat het te ver om zich zo diep in voeding te verdiepen. Hoewel ik de NRC cursus super interessant vond ben ik niet zo’n rekenwonder en voelde ik me niet zeker genoeg om zelf te berekenen wat er tekort kwam aan mijn hooi en gras. Daarom heb ik een voedingsdeskundige ingeschakeld. Na het uitvoeren van de adviezen en het toevoegen van een speciaal voor mijn paarden berekend supplement zag ik dat vage klachten van mijn paarden sterk verminderden of verdwenen.
Hoe vaak testen?
Als je hooi ieder jaar van dezelfde plek komt en je test een paar jaar achter elkaar heb je een goed idee van het mineralen patroon. Dit zal door de jaren heen niet heel veel veranderen. Wel blijft het aan te raden om na elke hooi oogst een basisanalyse te doen om te weten hoeveel energie, suiker en eiwit er in het ruwvoer zit omdat dit elk jaar anders kan zijn.
Als je ruwvoer steeds van een andere plek komt
Als je op een pensionstal staat of als je hooi inkoopt in kleine hoeveelheden is het onmogelijk om je ruwvoer te testen. Het is een goed idee om dan een balancer bij te voeren. Ga niet voor een compleet supplement want deze mixen houden geen rekening met wat je paard al binnenkrijgt aan voedingsstoffen en de gemiddelde tekorten en overschotten in het Nederlandse ruwvoer. Door een compleet supplement te voeren kun je problemen verergeren in plaats van ze te corrigeren!
Verschillende voedingsdeskundigen aan het woord
Dit jaar heb ik op basis van een analyse hooianalyse aan 3 verschillende Nederlandse en één Engelse voedingsdeskundigen om advies gevraagd. Ik was nieuwsgierig naar de overeenkomsten en de verschillen van hun adviezen. Hoewel alle goede voedingsadviezen gebaseerd zijn op wetenschappelijke bronnen is het voeren van paarden een kunst.
Persoonlijke voorkeuren en ervaringen spelen een rol bij het maken van de verschillende keuzes van paardenvoeding. Ook je budget en de beschikbaarheid van bepaalde producten kan een rol spelen in de beslissingen die je neemt.
Zoek een voedingsadviseur die een goede visie heeft op voeding waar jij je gevoelsmatig in kan vinden. Probeer dingen uit, combineer adviezen, maar het allerbelangsrijkste: Kijk en luister naar je paard. Hij is zelf de beste voedingexpert.
Lees wat vier verschillende voedingsdeskundigen zeiden in mijn volgende artikel:
Eén ruwvoeranalyse – vier voedingsadviezen…