Paarden kunnen hun hoeven op verschillende manieren neerzetten: Ze landen eerst op de hiel, of eerst op de toon, of zetten hun hoef plat op de grond. Toonlanden kan een teken zijn dat er iets niet in orde is met de hoeven en kan tot ernstige problemen leiden, zoals hoefkatrolonsteking. Train je oog, of film de beweging van de voeten van je paard om uit te vinden of hij op z’n teen of op z’n hiel landt.

Train je oog
Met het blote (ongetrainde) oog is het niet heel makkelijk te zien of je paard op de toon of op de hiel van de hoef landt. Om het verschil goed te leren zien loop je met je paard eerst een heuvel op, dan zal hij duidelijk op de toon landen. Vervolgens keer je om en leid je het paard de heuvel af, dan zal hij op de hiel landen. Loop daarna over een vlakke ondergrond. Loopt hij dan op de heuvelopwaarste of heuvelafwaartse manier? Oftewel landt hij op de teen of op de hiel?

Maak een video van de landing van de hoef
Wil je echt goed zien hoe een paard z’n hoeven neerzet, zet dan een video camera op de grond langs een vlakke, harde ondergrond en stap en draaf er met je paard langs. Speel de video vervolgens in slow motion af. Hieronder twee voorbeelden. Het eerste filmpje is van Arno Hendriks. Het tweede filmpje is mijn paard Sirocco die de heuvel af loopt.

Als je paard op de toon landt is het een goed idee om nog een video opname te maken met onder z’n hoeven een schuimrubber zooltje geplakt met tape (of met hoefschoenen als je die hebt). Laat hem even wennen aan deze tijdelijke bescherming door wat met hem te stappen en maak dan een nieuwe video opname. Als het paard met de extra bescherming wel op de hiel landt heb je uitgevonden dat hij zich niet optimaal voelt in de achterkant van de voet.

Landen op de hiel
De meeste onbeslagen paarden die correct bekapt zijn en geen hoefproblemen hebben zullen op een vlakke ondergrond op de hiel landen.

Bij een hiellanding zal het onderbeen, net voordat de hoef op de grond neer komt, omklappen van bol naar hol. Op dat moment zijn de botten, gewrichten en ligamenten in de hoef perfect uitgelijnd. Alle anatomische puzzelstukken zitten in de juiste positie om de klap van de hoef op de grond op te vangen zonder dat er abnormale belasting of slijtage ontstaat.

De flexibele weefsels in de achterkant van de hoef (straal, straalkussen, kraakbeen) zullen bij een correcte hiellanding de schok van de landing absorberen.

Bij een hiellanding is de doorbloeding van voet en onderbeen maximaal en wordt al het weefsel van de hoef optimaal voorzien van voedingsstoffen en zuurstof. Hoe vaker de hoef op de hiel landt hoe sterker en gezonder de hoef (en het paard) wordt. Laat je paard dus vele kilometers maken, en niet alleen met een ruiter op z’n rug. Vrije beweging zoveel mogelijk uren van de dag is belangrijk, ook in winter!

Toonlanden
Bij toonlanden raakt de voet in feite te vroeg de grond. De teen wijst vlak voor de landing naar beneden. De teen wordt in het zand gestoken en vaak zul je bij toonlanden een stofwolkje voor de hoef zien opwaaieren.

Bij toonlanden vindt het omklapmoment van ‘bol naar hol’ plaats nadat de hoef al geland is en het gewicht van het paard al op het been staat. Je ziet het onderbeen een knikje maken nadat de hoef op de grond is gezet (bij het pijltje). Dat knikje is de overgang van bol naar hol van het onderbeen dat eigenlijk plaats had moeten vinden vóór de landing.

Dit knikken kan na langere tijd hoefkatrolontsteking veroorzaken. Het begint met een lichte irritatie van de buigpees, inflammatie van het hoefkatrolgebied en uiteindelijk kan het sesambeen vervormen en wegslijten.

Bij toonlanden werkt de schokdemping van de hoef minder goed omdat de voorkant van de hoef geen flexibel weefsel bevat. De verminderde schokabsorptie kan tot pijn, blessures en slijtage leiden.
Een ander nadeel van toonlanden is dat de hoef niet op een evenwichtige manier zal slijten en de krachten op de hoef niet goed verdeeld worden. De zool onder de teen zal meer slijten, de hiel zal verhogen en vernauwen. Na verloop van tijd zal de voorkant van het hoefbeen naar beneden wijzen.

Oorzaken van toonlanden
Oorzaken voor toonlanden kunnen zich zowel in de voorkant als in de achterkant van de hoef bevinden.

De achterkant van de hoef
Het paard kan gevoelig zijn in de achterkant van de hoef. In veel gevallen zal rotstraal hiervan de oorzaak zijn en probeert het paard druk op de straal te vermijden door op de teen te landen. Een gezonde straal zal in samenwerking met het straalkussen en het kraakbeen zorgen dat de botten (hoefbeen, straalbeen en kroonbeen) in de juiste positie gedrukt worden om het gewicht van het paard op te vangen. Een gezonde straal is ook van essentieel belang voor een goede schokdemping.

Een onderontwikkeld straalkussen kan ook een oorzaak zijn voor het vermijden van de hiellanding. Als veulens worden geboren bestaat hun straalkussen uit een vetachtige substantie. Door vele kilometers af te leggen verandert dit weefsel in een soort kraakbeen. Je kunt het straalkussen voelen aan de achterkant van de hoef tussen de twee vleugels van het kraakbeen in. Een goed ontwikkeld straalkussen is dik en flexibel en voelt aan als stevig rubber.

Ook volwassen paarden kunnen nog steeds hun straalkussen verstevigen. Tienduizenden hiellandingen (eventueel om te beginnen met hoefschoenen en schokdempende inlegzooltjes) zullen er voor nodig zijn om het digitale kussen in topvorm te houden en te ontwikkelen tot een stevige schokdemper.

Als het paard al langere tijd op de toon landt en er inflammatie of schade is ontstaan in het hoefkatrol gebied kan dit ook tot pijn leiden waardoor het paard de voorkeur geeft aan toonlanden. Een vicieuze cirkel… Zelfs paarden met dit soort chronische problemen kunnen baat hebben bij een correcte trim, en het verbeteren van de kwaliteit van de straal, straalkussens en hiel.

De voorkant van de hoef
Toonlanden kan ook veroorzaakt worden door een te lange voorkant van de hoef. Een lange teen wordt veroorzaakt door te laat of te weinig bekappen of door een zwakke, opgerekte witte lijn verbinding. Een verbrede witte lijn ontstaat door een combinatie van teveel suiker in het dieet en de hoefwand die te lang wordt gelaten.

Het afwikkelpunt in een hoef met een lange teen ligt te ver naar voren. Hoe langer de teen, hoe langer de voet op de grond blijft en hoe langer het afwikkelen van de hoef duurt. Het voorbeen kan door de vertraagde afwikkeling door het achterbeen ingehaald worden en dan aangetikt worden. De tijd van een complete pas blijft hetzelfde en het paard komt na het zweefmoment tijd te kort om de hoef op te klappen voor de landing. Paarden met lange tenen zullen ook vaak de neiging hebben om te struikelen.

Hieronder een video doe je het verschil tussen hiel en toonlanden perfect laat zien en uitlegt.

Oplossingen voor toonlanden
Oplossingen voor toonlanden zijn hetzelfde als de vijf sleutels voor gezonde hoeven in het algemeen. Een correcte trim, natuurlijk voedsel met een laag suikergehalte, hygiëne, gevarieerde ondergrond en veel (vrije) beweging.

Hygiëne – Zorg voor gezonde stralen. Hou ze schoon en droog en behandel bij de eerste symptomen direct tegen rotstraal.

Trimmen – Bekap de hoeven op een natuurlijke manier met een korte, goed afgeronde teen, korte steunsels en lage hielen.

Beweging – Zorg dat je paard veel beweging krijgt. Is je paard een toonlander dan doe je er goed aan hoefschoenen met zooltjes voor hem aan te schaffen. Als hij met deze extra schokdempers goed op de hiel landt zullen veel kilometers en hiellandingen hem helpen de achterkant van de hoef te trainen en te versterken.

Voeding – Voer je paard een celluloserijk, suikerarm dieet. Dit voorkomt het verzwakken van de witte lijn verbinding en voorkomt daardoor flare bij de teen. Zorg voor aanvullende mineralen die precies aansluiten op het voer dat het paard krijgt.

Ondergrond – Zorg voor een gevarieerde ondergrond. Een paard in een box met zaagsel die een uur in een zachte zandbak loopt zal geen kans krijgen een sterke hoef te ontwikkelen.

Meer interessante filmpjes over hiel- en toonlanden
Frog influence in biomechanics
Toe-First vs. Heel-First
Playlist hoeflandingen