Sleutel 3 - Beweging - Paardenhoeven.info

Hoefgezondheid is het resultaat van een samenspel van diverse factoren die je kunt samenvatten in 5 sleutels. Jij, als paardeneigenaar bent uiteindelijk verantwoordelijk voor alle 5 deze sleutels. In deze serie van 5 artikelen: De derde sleutel – Beweging. Welke invloed heeft beweging op de gezondheid en conditie van de hoef?

Wilde paarden lopen vele kilometers per dag

Let op: Beweging is slechts 1 van de 5 sleutels. Genoeg beweging alleen zal je paard geen sterke, gezonde hoeven geven als de andere sleutels niet in orde zijn. De juiste bekapping, geschikt voedsel, een gevarieerde ondergrond, en adequate hygiëne zijn de andere factoren die van belang zijn voor hoefgezondheid.

Gemaakt voor de lange afstand
Tijdens de miljoenen jaren van de evolutie ontwikkelde het oerpaard zich van een rondscharrelend bosdiertje tot een snel steppedier. De paarden pasten zich perfect aan op de lange afstanden die ze dagelijks moesten afleggen op zoek naar voedsel en water. Daarnaast werden snelheid en uithoudingsvermogen hun belangrijkste verdediging tegen roofdieren.

Lange tijd zijn schattingen en speculaties gedaan over de afstanden die wilde paarden afleggen. Aangenomen werd dat paarden in het wild tussen de 5 en 25 kilometer per dag liepen. In 2010 is er een interessant onderzoek gedaan door de wetenschappers Hampson en Politt. Wilde Brumbies in de Australische woestijn werden voorzien van een halsbad met GPS waarmee hun routes en afstanden van en naar waterbronnen en graasplekken exact konden worden gevolgd.

De gemiddelde afstand die deze paarden liepen was tussen de 8.1–28.3 km/dag. Sommige paarden verwijderden zich zelfs 55 km vanaf hun waterbron. Sommige paarden liepen 12 uur lang onafgebroken terug naar hun waterbron. De paarden dronken gemiddeld 1x per 2,6 dagen. De conclusie van het onderzoek is dat wilde paarden afstanden afleggen die groter zijn dan tot nu toe werd aangenomen op basis van observaties.

Een gedachte om bij dit onderzoek in je achterhoofd te houden is de paarden die onderzocht werden in Australië geen natuurlijke vijanden hebben. Voor de oorspronkelijke paarden in Noord Amerika zullen roofdieren ongetwijfeld een constante aanleiding zijn geweest om in beweging te blijven.

Energiezuinige dieren
Spijsvertering, gebit, ledematen en hoeven van het paard zijn perfect aangepast om te overleven op schaars voedsel, ver verwijderde waterbronnen en snelle roofdieren. Daarnaast ontwikkelde het paard nog een eigenschap die hem in het wild hielp te overleven: Energiebesparing.

Als er geen reden is om lange afstanden af te leggen zullen paarden niet veel bewegen. Op die manier besparen paarden in het wild energie voor als het echt nodig is. Helaas vormt deze eigenschap voor gedomesticeerde paarden een probleem. Zet een paard tussen een emmer water en een berg voer en hij zal niet veel bewegen totdat het voedsel op is. Paarden in gevangenschap zijn als het ware een oase ingelopen en de motivatie om te bewegen is hiermee grotendeels verdwenen.

De invloed van beweging op de gezondheid van de hoef
Beweging is belangrijk voor de gezondheid van de hoef. Zonder beweging is er weinig hoefmechanisme. Het hoefmechanisme is belangrijk voor de doorbloeding en temperatuur van het onderbeen en de hoef. De doorbloeding zorgt voor zuurstof, voedingstoffen en de afvoer van afvalstoffen. Schimmels en bacteriën krijgen minder kans in hoeven die genoeg beweging krijgen. Blessures kunnen grotendeels voorkomen worden door optimale bloedsomloop.

Beweging, in combinatie met een niet al te zachte ondergrond, zorgt voor vereelting en conditionering van de hoef. Door veel beweging zullen hoeven sterk worden en groei en slijtage meer in evenwicht blijven. Door veel te bewegen wordt de groei van de hoef gestimuleerd.

Beweging is belangrijk om het paard op gewicht te houden en de stofwisseling goed te laten verlopen. Door weinig te bewegen en overgewicht kunnen stofwisselingsproblemen ontstaan die ernstige gevolgen kunnen hebben voor de hoef zoals hoefbevangenheid.

Paarden met blessures krijgen vaak boxrust voorgeschreven. Beweging en bloedsomloop zullen genezing bevorderen. Na bijvoorbeeld heup of knieoperaties worden mensen tegenwoordig meestal geadviseerd direct weer te gaan bewegen. Vreemd?!

Huisvesting
Het is niet alleen de afgelegde afstand die telt, maar vooral de continuïteit van de beweging. Maakt je paard elke dag een twee uur lange buitenrit van 20 kilometer zal hij waarschijnlijk een goede conditie hebben. Zet je hem daarna de rest van de dag op stal zal die beweging weinig uitmaken voor zijn bloedsomloop per etmaal: Hij staat 22 uur lang stil. Heeft je paard een stimulerende leefomgeving waarin hij dagelijks zelf al een flinke afstand aflegt is de extra beweging van rijden en trainen mooi meegenomen.

De manier waarop het paard gehuisvest is geeft de basisbeweging. Training en rijden kun je zien als extra beweging. Hoe minder het paard afhankelijk is van de mens voor z’n dagelijkse beweging hoe beter. Bijkomend voordeel is dat je zelf ook eens een dagje rust kun nemen…

Paarden hebben geen dag en nacht ritme zoals de mens, en slapen slechts 2 en een half uur per etmaal, verdeeld over korte dutjes van ongeveer een kwartier. Ze slapen meestal staand, soms gaan ze er bij liggen. Slapen en uitrusten zijn geen redenen om een paard op stal te zetten. Als hij ’s nachts buiten staat zal hij meer rondlopen dan in zijn stal.

Het is belangrijk dat je paard, als hij niet bereden of getraind wordt, toch motivatie vindt om te bewegen. Het is niet makkelijk een leefomgeving voor je paard te creëren die vergelijkbaar is met zijn natuurlijke habitat. Toch kunnen kleine wijzigingen al een verschil uitmaken in de mate waarin hij beweegt.

– Paarden dag en nacht buiten, weinig op stal
– Met andere paarden in kuddeverband, niet alleen
– Voedsel op verschillende plekken
– Water en voedsel zo ver mogelijk uit elkaar
– Paarden op een pad in plaats van een vierkant veld
– Extra bestemmingen zoals rolplaats, schuilstal, schuurpaal
– Als je paard zonder deken kan – zonder deken zal hij meer bewegen

Het verschil tussen de kwaliteit van de hoeven van paarden die alleen ’s nachts op stal staan en paarden die altijd buiten staan is opvallend! Stalpaarden hebben over het algemeen zwakkere hoeven en vaker last van rotstraal.

Paarden op een dubbel pad, handig om paarden aan elkaar te laten wennen…

De juiste manier van bewegen en trainen
Niet alleen de kwantiteit maar ook de kwaliteit van de beweging is van invloed op de gezondheid van de hoef. De manier waarop het paard beweegt en zijn voeten neerzet kan zowel op een positieve als negatieve manier op de hoef inwerken.

De hoef moet op de juiste manier op de hiel landen. De hiel vangt de schok van de landing op. Daarna komt de teen neer en wordt de hoef over het breekover punt afgewikkeld. De hoef moet in balans zijn om een gelijkmatige landing mogelijk te maken. Op die manier wordt niet één kant van de hoef zwaarder belast dan de andere kant. Voor hiellanden en hoefbalans zijn gezonde stralen en een correcte trim onontbeerlijk.

De manier waarop het paard beweegt wordt beïnvloedt door conformatie, training en eventuele problemen elders in het lichaam. Een scheef paard zal z’n hoeven niet gelijkmatig neerzetten en belasten. Correct dressuurmatig trainen en rijden (rechtrichten) eventueel aangevuld met lichaamswerk (massage, osteopathie, etc) kunnen helpen om hoeven gelijkmatiger te belasten. Op die manier worden de kans op hoef- en been problemen en blessures verminderd.

Rijden en trainen op een biomechanisch incorrecte manier kunnen hoefproblemen veroorzaken. Paard die met slofteugel of DiepLaagRond gereden worden kunnen problemen krijgen in het hoefkatrol gebied. De Antoine de Bodt methode staat er om bekend te helpen bij hoefkatrolontsteking.

Paarden met conformatie problemen hebben een ervaren professionele trimmer nodig of een ondergrond waarop ze zelf hun hoeven bij kunnen houden. Een scheve bekapping van een rechte hoef is net zo schadelijk als een rechte trim van een scheve hoef! Scheve hoeven zijn misschien niet de mooiste hoeven, maar als je paard daarmee beter loopt is dat toch beter.

De invloed van de hoef op de beweging
Andersom zal de hoef ook van invloed zijn op de beweging beïnvloeden. Natuurlijk zal een paard met pijn in de hoeven kreupel lopen. Een licht ongemak in de hoeven dat niet erg genoeg is om pijn te geven kan toch vage klachten opleveren die op de lange duur ernstig kunnen worden.

Bij vage klachten is het goed om heel kritisch naar de hoeven te kijken. Een paard kan ongemak ervaren door bijvoorbeeld flare, rotstraal, of te lange steunsels of te lange tenen waardoor hij minder voorwaarts wordt zonder kreupel te zijn. Kwartierflare kan ervoor zorgen dat het paard druk zal proberen te vermijden op een kant van de hoef en kan hierdoor scheef aanvoelen met trainen. Aantikken van de achterhoeven tegen de voorbenen komt vaak voor als de tenen van de voorhoeven te lang zijn gelaten of de hielen van de achterhoeven zijn ondergeschoven.

Natuurlijk is het goed om bij vage klachten verschillende experts te vragen naar het skelet, de spieren en het zadel te kijken. Vaak zullen physiotherapeuten, ostheotherapeuten en chiropracters iets kunnen doen om klachten te verminderen. Het is goed mogelijk dat rug-, hals- en scheefheidsproblemen hun oorsprong hebben in de hoef. Een goed idee om het probleem aan te pakken bij de oorzaak en niet alleen aan symptoombestrijding te doen.

Film de beweging
Om goed te kunnen zien hoe je paard zijn hoeven neerzet, en ook handig om later te kunnen vergelijken, leg je de beweging en landing vast op video. Hou je camera zo laag mogelijk en film de hoeven vanaf de zijkant om te zien of het paard op de hiel of teen landt. Film de benen en voeten van voren terwijl het paard naar je toe loopt om te zien of de hoeven gelijkmatig en recht neergezet worden. Speel af in slow motion.