De hoef: Ultieme voetbescherming of achilleshiel?

Tijdens de evolutie pasten alle diersoorten zich aan om te overleven onder specifieke omstandigheden zoals klimaat, voedsel, en leefomgeving. In dit proces van aanpassing, selectie en ‘survival of the fittest’  werden sommige lichaamsdelen extra sterk, groot, lang of dik, terwijl andere onderdelen juist piepklein werden of zelfs overbodig raakten.

Elk voordeel heeft z’n nadeel
Hoe extremer de aanpassing aan de omgeving hoe groter de overlevingskans van de soort. Todat.. de omgeving verandert en de specialisatie juist een nadeel wordt…

bear-giraffe

Een kleine verandering in de leefomgeving en diersoorten raken in de problemen…


Een giraffe is een duidelijk voorbeeld: Hij ontwikkelde een extra lange nek om bladeren te eten waar geen enkel ander dier bij kon. Als de giraffe, bij gebrek aan hoge bomen, van de grond zou moeten eten zou dat niet lang goed gaan. Een individuele giraffe zou last krijgen van z’n lichaam en niet oud worden. Bij langdurig gebrek aan hoge bomen zou de hele soort uitsterven.

Een ijsbeer is met zijn vacht, klauwen en tanden perfect uitgerust om te overleven in de barre omgeving van sneeuw en ijs waar bijna geen ander levend wezen het uithoudt. Een kleine verandering in temperatuur en binnen een aantal decennia is er geen ijsbeer meer over.

Evolutie gaat zo langzaam dat de giraffe en ijsbeer hun skelet, vacht en overlevingsstrategie niet ‘even snel’ kunnen aanpassen op een veranderde situatie.

De hoef: Ultieme voetbescherming of achilleshiel?

Ook het paard is het resultaat van miljoenen jaren van specialisatie. Paard, ezel en zebra hebben de ultieme voetbescherming ontwikkeld die hen in staat stelt met gemak 40 km per dag rond te banjeren over extreem ruig terrein. Hun hoeven zijn perfect aangepast op de slijtage die ze elke pas ondervinden, dag in dag uit.

Er zijn weinig dieren die dezelfde afstanden kunnen afleggen over het soort terrein waar het paard gemaakt voor is. Laat je een hond dezelfde afstand afleggen over hetzelfde terrein zullen zijn poten totaal versleten zijn aan het einde van de dag.

Zet een hek om een stel wilde paarden en binnen enkele weken gaat de kwaliteit van de hoeven achteruit. Het is dus niet verbazingwekkend dat als je een paard levenslang in een stal zet en hem voedsel geeft waar zijn gespecialiseerde spijsvertering niet op is aangepast de hoeven hun ‘superpowers’ verliezen. Een hond rent een stuk vrolijker over een gravelpaadje dan het gemiddelde onbeslagen paard. De hoef is de perfecte voetbescherming onder natuurlijke omstandigheden maar de achilleshiel van het paard in gevangenschap.

Aanpassing aan domesticatie
Sommige diersoorten zijn in staat zich perfect aan te passen aan het leven als huisdier. De hond zou zelfs uit vrije wil bij de mens zijn gaan wonen. Veel mensen en hoefsmeden zeggen dat de paarden die wij hebben al duizenden jaren gewend zijn aan onze leefomgeving en klimaat en daarom niet te vergelijken met wilde paarden. Ze zouden hebben zich aangepast aan het leven op stal en een zachte ondergrond en hun hoeven dus ook. Maar zo werkt evolutie niet.

De olifant, die ongeveer net zo lang bij de mens woont, heeft last van vergelijkbare problemen met de veranderde lifestyle als onze gedomesticeerde paarden. Vooral de voeten lijden onder de ongeschikte leefomgeving. De meeste mensen die de foto’s zien van deze olifantenvoeten krijgen meteen een gevoel van medelijden met de olifant. Het vreemde is dat ze diezelfde emotie niet hebben bij het zien van een beslagen paard of pony. De enige aanpassing die heeft plaats gevonden is in onze perceptie!

olifant

Olifanten die voetbescherming nodig hebben vinden we zielig. Paarden met voetbescherming vinden we normaal.

De evolutie van de mens…
De mens is het bizarre geval van de evolutie. Hij ontwikkelde de ultieme overlevingsstrategie in de vorm van een supergroot stel hersenen die hem in staat stellen zich aan te passen aan bijna elke leefomgeving. Dit brein, in combinatie met handen en vingers waarmee hij de meest verbazingwekkende dingen kan doen en maken lijken de meest sucesvolle aanpassing uit de evolutie.

evolutie

Megabrein: overlevingsstrategie of ondergang?

En met dat supergrote brein kijkt de mens naar de hoef. Hij krabt zich eens achter zijn oor en zegt dan: Hm, die hoef valt uit elkaar, die moet ondersteund worden. Met zijn bijzondere handigheid spijkert hij er een stuk metaal onder.

Onze bijzondere overlevingsstrategie van het manipuleren van onze leefomgeving lijkt langzaam maar zeker de achilleshiel van de mens als soort te worden.

We zijn gaan geloven in de maakbaarheid van alles. Met onze technologie en hulpmiddelen helpen we niet alleen hoeven naar de klote, maar ook de habitat van de ijsbeer en de giraffe, en veroorzaken we als we niet uitkijken de ondergang van de complete planeet. We zijn gaan geloven dat we alles kunnen bedenken en alles kunnen fixen. We zijn vergeten dat we zelf natuur zijn. We begrijpen niet meer hoe te leven in evenwicht en samenwerking met de natuur. We geloven nu zelfs dat we de natuur op DNA niveau kunnen verbeteren!

Verbeter de wereld, begin met de hoef…
Ik hou van hoeven. Maar inmiddels is het alsof de hoef voor mij een metafoor is geworden voor alles wat er mis is met ons als soort en met onze wereld. Als ik een hoef in handen houd is het alsof ik een klein stukje van onze planeet in handen hou. Door samen te werken met de natuur en vertrouwen te hebben in de natuur worden de zieke, vervormde, beschimmelde, rottende hoeven langzaam maar zeker weer rond en gaaf.

Genetische manipulatie, klimaatsverandering, globale ontbossing, massale bijensterfte, traditionele hoefverzorging; het zijn voor mij de symptomen van hetzelfde verschijnsel: De mens die het vertrouwen in de natuur is verloren en vergeten is dat hij een onderdeel uitmaakt van de natuur.

hoefjeAls ik de hoeven van een zielig hoefbevangen ponietje sta te vijlen sta ik er niet direct bij stil, maar op een meer filosofisch niveau voel ik dat ik hiermee mijn piepkleine bijdrage doe aan het verbeteren van de planeet.

En jij? Geloof jij in de natuur of denk je dat de mens het beter kan?

 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *